#Review -To πολυσυζητημένο The Club στο Netflix ξυπνάει μνήμες της παλιάς Πόλης και εξερευνά τις σχέσεις των μειονοτήτων της

-To The Club είναι η πιο σιωπηλή επιτυχία του Netflix

Η Μεγάλη Οδός του Πέρα, La Grande Rue De Pera,  χρωματιστή, γεμάτη με ταμπέλες εμπόρων, ζαχαροπλαστείων, κινηματογράφων, όλων των χρωμάτων, φωτισμένες. Πολύ.

Καθώς η κάμερα κινείται βλέπω μια ταμπέλα Ηristo Peruka. Και δίπλα, του Modiano. Κοσμοπολίτικος αέρας με εσάνς τεκνικολόρ. Σεβρολέτ και Κάντιλακ της εποχής, κόσμος ντυμένος ευρωπαϊκά μόνο. Βρισκόμαστε ανάμεσα σε δύο μεγάλα ιστορικά γεγονότα. Έχει προηγηθεί ο Φόρος Περιουσίας του 1942 και τα Σεπτεμβριανά του 1955 πλησιάζουν. Οι απελάσεις των Ελλήνων υπηκόων ακολουθούν το 1964.

Η νέα σειρά του Netflix “The Club” κοιτάζει την Ιστορία με κεντρικό πρόσωπο την Ματίλτνα Ασέο, κόρη του σεφαραδίτη εβραίου εφοπλιστή Ασέο που καταποντίζεται με την επιβολή του Φόρου Περιουσίας. Ο πατέρας της και ο αδελφός της στέλνονται στην εξορία στο παγωμένο Άσκαλε, σε καταναγκαστικά έργα, όπως και άλλα μέλη άλλων μειονοτήτων και δεν γυρίζουν ποτέ. Αυτό συνέβη σε πολλούς που δεν άντεξαν το κρύο και τις κακουχίες. Εκείνη καταλήγει στην φυλακή αφού σκοτώνει τον τούρκο αγαπημένο της που ως έμπιστος του πατέρα τον καταδίδει στις αρχές σχετικά με την καταβολή του φόρου.

Η Ματίλτνα Ασέο χρόνια μετά, βγαίνει από την φυλακή και ξαναπιάνει το νήμα της ζωής ως πλύστρα πια στο ‘The Club’, στο Πέρα, την γειτονιά της διασκέδασης και τον τόπο που μέναν οι Ρωμιοί κυρίως. Λαμπερό, ξεπηδάει μπροστά στα μάτια μας σαν ντεκόρ αμερικάνικης ταινίας. Μαζί ξεπηδά και το Πέρα της εποχής εκείνης που γνωρίζω μέσα από τις ατελείωτες οικογενειακές  -και όχι μόνο- ιστορίες. Αυτές που από παιδί άκουγα και ρουφούσα από τους παππούδες, τους γονείς, τους φίλους τους, τους φίλους των φίλων τους. Άπαντες Κωνσταντινουπολίτες. Η πλοκή του «The Club» είναι μια ακόμα από αυτές τις ιστορίες, που στην ουσία είναι μια απεικόνιση μιας ανήσυχης εποχής και των ανθρώπων της.

Με αυτές τις ιστορίες, -εξαιρετικά πλούσιες στην αφήγηση, με περίτεχνες αναφορές σε όλες τις λεπτομέρειες- ταξίδευα όταν ήμουν παιδί στην Πόλη της φαντασίας μου, της πατρίδας που δεν έζησα. Για λίγο δεν γεννήθηκα εκεί, όπως όριζε η ροή της μοίρας και η συνέχεια της οικογενειακής μου παράδοσης, αλλά στο Παρίσι. Αυτό βέβαια είναι μια άλλη ιστορία. Αναμενόμενη παρόλα αυτά για την εποχή, αν ήσουν νέος από την Πόλη, μάλλον στο Παρίσι θα πήγαινες να σπουδάσεις εκείνη την εποχή. Έτσι έκαναν και οι γονείς μου. Οι δύο αυτές πόλεις έμοιαζαν πολύ.

Κοιτάζω αχόρταγα την οθόνη και αυτό που βλέπω, μου προκαλεί και αναστάτωση και προσήλωση. Δεν μπορεί να μπει σε λόγια εύκολα ή και καθόλου, γιατί όσο παρακολουθώ το “The Club”, μέσα από την ματιά της δημιουργού και σκηνοθέτιδας Zeynep Gunay, τόσο διαπιστώνω ότι αγγίζει ‘το πραγματικό’. Εκείνο που τόσο φανταζόμουν. Την Πόλη που έζησαν οι γονείς μου νέοι, στην ηλικία της Ρασέλ, της κόρης της Ματίλντας. Η Ματίλντα, τα νιάτα των παππούδων μου…

Η Πόλη, «η Πόλη των πόλεων», το σπίτι Τούρκων, Ρωμιών, Εβραίων, Αρμενίων, Γάλλων, Ιταλών, Γερμανών που ζούσαν και χώρια αλλά και μαζί και οι ιστορίες τους, μπερδεμένες, ανθρώπινες, καθορισμένες και προκαθορισμένες από τις συγκυρίες και τους αυστηρούς άγραφους κανόνες της κάθε μειονότητας. «Την μέρα που θα μάθω πώς βγαίνεις με έναν τούρκο, το επόμενο πρωί, θα κλείσω το σπίτι και θα φύγουμε από την Πόλη». Αυτό είπε ο παππούς μου στην μάνα ένα πρωί, μια φράση που την άκουσαν σίγουρα πολλοί σε όλες τις μειονότητες. Αυτή ήταν η γενική «κλειστή» γραμμή των μειονοτήτων στο πώς υπήρχαν και πορεύονταν.

Σαφώς όμως υπήρχαν και εξαιρέσεις. Έτσι και στο «Τhe Club», η Ματίλντα ερωτεύεται τον αλλόθρησκο Μουμτάζ και στην συνέχεια προδίδεται από αυτόν, έγκυος στην Ρασέλ, και κάπως επιβεβαιώνεται ο τότε ηθικός κώδικας, ότι με αλλόθρησκο δεν μπλέκεις. «Θα έρθει η ώρα που θα σε πει γκιαούρισα» είπε η γιαγιά μου κάποτε όταν γνώρισα εγώ έναν αλλόθρησκο με την σειρά μου. Η Ρασέλ επίσης, μια γενιά παρακάτω, βιώνει την ίδια περίπου ιστορία. Ερωτεύεται τον Ισμέτ χωρίς αρχικά να του φανερώσει την ταυτότητα της. Να μην φαίνεσαι ξένος, ας μην το γνωρίζουν καλύτερα. «Μη μιλήσεις ελληνικά τώρα που θα βγούμε από το σπίτι» έλεγε η γιαγιά μου στην μητέρα μου. Δύσκολες ισορροπίες.  

Καθώς η σχέση μάνας-κόρης ξεδιπλώνεται στην σειρά, μαζί με αυτήν περίτεχνα εκτυλίσσονται στιγμιότυπα από τις ζωές και άλλων χαρακτήρων, όπως του Τσελεμπί, υπεύθυνου του κέντρου, του Αρμένιου φωτιστή, της Ρωμιάς χορεύτριας, των νεόφερτων νέων από τα βάθη της Ανατολίας για δουλειά στην μεγάλη πόλη, του Ορχάν Μπέι, ιδιοκτήτη του “The Club” με το κρυφό ρωμέικο παρελθόν και της μητέρας του.

Η Πόλη του «The Club» είναι γεμάτη με χρώματα χωρίς ρομαντισμό. ‘Οπως στην φαντασία μου αλλά έτσι και στην πραγματικότητα η Πόλη ήταν -και είναι- μια πόλη σκοτεινή με κρύο, βροχή, χιόνι και καταχνιά το χειμώνα. ΄Ετσι το «The Club» έρχεται και ρίχνει φως στο σκοτάδι αυτό και εξερευνά μέσα από μια ανθρώπινη ιστορία με πολλά πρόσωπα, την ταραχώδη σχέση του τουρκικού κράτους με τις αλλόθρησκες μειονότητες του.

Η επιβολή του δρακόντιου Φόρου περιουσίας το 1942 πλήττει τις μειονότητες  βαθιά με πρώτη την εβραϊκή, την πιο αδύναμη οικονομικά, την αρμένικη με την υψηλότερη φορολογία καθώς και την ρωμέικη. Ο φόρος που επιβλήθηκε ήταν άκρα δυσανάλογος με την επιβολή του αντίστοιχου φόρου στον τουρκικό πληθυσμό. Χάνονται ολόκληρες περιουσίες, άνθρωποι, πολυκατοικίες, επιχειρήσεις, μέχρι τα χαλιά, τα παιδικά παιχνίδια και τα ασημικά. Πωλούνται όλα κυριολεκτικά για να πληρωθεί ο αφόρητος Φόρος.

Το “ The Club” υφαίνει τα όρια και δημιουργεί χώρο σε φορτισμένες αναμνήσεις, σχέσεις, παραδόσεις, που παίρνουν σάρκα και οστά. Τις αποδίδει με σχετική ακρίβεια και ευαισθησία. Γίνεται ο μικρόκοσμος της Κωνσταντινούπολης εκείνης της εποχής και της πολυεθνικής ταυτότητά της. Τα ελληνικά ακούγονται σπαστά όπως συνηθίζεται στις ξένες παραγωγές, όμως αυτό δεν με ενοχλεί, ούτε το γεγονός ότι οι ήρωες μιλούν τουρκικά ενώ τότε μιλούσαν όλοι την μητρική τους γλώσσα στα σπίτια τους.

Οι Ρωμιοί ελληνικά, οι Εβραίοι Ισπανο-εβραϊκά (γνωστά ως Ladino) και γαλλικά, οι Αρμένιοι, αρμένικα. Δραματουργικά «δουλεύει» γιατί η σκηνοθέτιδα έχει επενδύσει στο να αποδώσει την εποχή με πολλούς άλλους τρόπους και αυτό το πετυχαίνει. Καταφέρνει να προσεγγίσει τον σύγχρονο θεατή -παγκοσμίως λόγω Netflix, χωρίς να τον μπερδέψει με πολυσχιδείς λεπτομέρειες αλλά και να τον καθοδηγήσει προς το παρελθόν-ταμπού της εποχής εκείνης. Πλέκει την μυστήρια πολυπολιτισμική αίσθηση της εποχής με γλαφυρότητα και πραγματισμό.

Οι νέον επιγραφές στο Πέρα, ο Πύργος του Γαλατά που ήταν κυρίως η Εβραική συνοικία, η ψηφιακή αναπαράσταση της Μεγάλης Οδού, το ντεκόρ, τα κοστούμια, οι χαρακτήρες, οι διάλογοι, τα κάδρα της κάμερας, η διεύθυνση φωτογραφίας, είναι όλα σωστά. Έχουν γίνει με τέτοιο τρόπο που συναισθηματικά σε μεταφέρουν στον σωστό χρόνο και τόπο και λίγη σημασία έχει αν είναι πιστό αντίγραφο ή όχι. Με ξενίζει ότι παρουσιάζει την Ρωμιά, την Τασούλα, ως γυναίκα ελεύθερου ήθους, όπως δείχνει και την Ματίλντα με την Ρασέλ να έχουν ελευθερία ως προς την ερωτική τους ζωή, πράγμα που τότε δεν συνέβαινε συχνά. Από την άλλη δείχνει την μεγαλοαστή κοκέτα, μητέρα του Ορχάν Μπέι, ως κρυφή Ρωμιά.

Πειράζει που παρουσιάζει τις μειονοτικές ως πιο ελεύθερες από τα δεδομένα της εποχής; Ναι, πειράζει. Όμως έτσι κάνει η κάθε πλευρά, έχει στερεότυπα. Αλλοιώνει το κεντρικό νόημα της ιστορίας και αυτό που θέλει να θίξει; Όχι. Το αντίθετο. Σκιαγραφεί την ευθραυστότητα της ανθρώπινης φύσης και ούτε για μια στιγμή δεν παρουσιάζει τους αλλόθρησκους ως ξένους. Βρήκα πολύ ενδιαφέρον ότι η σκηνοθέτιδα Zeynep Gunay δείχνει μια νεαρή τουρκάλα να συνοδεύεται από τη μάνα της που φοράει μαντήλα, μετά την διακοπή μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης σε ένα παράνομο μέρος της εποχής. Διαλέγει να δείξει μια μουσουλμάνα, μια ρωμιά και μια εβραία, τρείς γυναίκες, μαζί στον ίδιο χώρο, όλες, αντιμέτωπες με την ίδια μοίρα. Είναι σαν κάτι να θέλει να πει μέσα από αυτό.

Δείτε εδώ το τρέιλερ:

Επίσης, σε όλη την σειρά, δεν ακούμε ποτέ τον ιμάμη να πλανάται ως ήχος της πόλης, τις ώρες των προσευχών της ημέρας. Αυτό δεν έχει γίνει από παράληψη. Η σκηνοθέτης και οι παραγωγοί, με συνέπεια μας θυμίζουν ότι στην Istanbul του τότε, δεν ακουγόταν το θρησκευτικό κάλεσμα στην προσευχή, όπως σήμερα.

Το σενάριο μέσα από μεγάλες και μικρές λεπτομέρειες, όπως το α λα τούρκα τραγούδι που ακούγεται από το ραδιοφωνάκι στην σκηνή με τον ράφτη, το κοντινό πλάνο στα ποτήρια με Γενί Ρακί, το ποτηράκι του τσαγιού, ο Βόσπορος, τα πουλιά, η επιλογή του cast, η έντονα ευρωπαϊκή διακόσμηση του κλάμπ, οι χαρακτήρες, η αναφορά στον δημοφιλή γκέι αστέρα της εποχής, Ζεκί Μουρέν χωρίς να τον ονοματίζει, αναδεικνύουν την πολυπλοκότητα και περιπλοκότητα της συνύπαρξης των αλλοθρήσκων και των μουσουλμάνων, τις ισορροπίες και το ντέρτι όλων τους, την ανασφάλεια. Το μαράζι τους, εκφράζεται συγκινητικά με την επιλογή του σεφαραδίτικου τραγουδιού Αdio Kerida που ερμηνεύει η Yasmin Levy. Η ενορχήστρωση, ένα κράμα ανατολής και δύσης, ίδιο με εκείνους. Όλους. Το ακούμε σε μια ρομαντική στιγμή μεταξύ της Ρασέλ και του Ισμέτ. Μιλάει για έναν έρωτα που φτάνει στο τέλος του, που πληγώνει, που δεν είναι βατός. ΄Ομοιος με τον αποχωρισμό εκείνων που έφυγαν, εκείνων που έμειναν και εκείνων που θα έφευγαν αργότερα.

Για εμένα που είμαι Ρωμιά, λίγη σημασία έχει, αν όχι και καθόλου, ότι παρακολουθώ μια ιστορία που εκτυλλίσσεται με κέντρο την εβραϊκή κοινότητα της Πόλης. Είναι σαν να ζω μια δική μας, ρωμέικη ιστορία μιας και οι διαστάσεις, οι συσχετισμοί, οι ήχοι, οι παραδόσεις, οι γιορτές, τα κλάξον, οι μυρωδιές, το φως, οι σκιές, οι ταμπέλες, οι Σεβρολέτ και οι Καντιλάκ, ο Βόσπορος, τα ταξί, οι κυρίες με τα καπέλα και οι κύριοι με τα παρντεσού είναι μέρος ενός πάζλ που όλα του τα κομμάτια είναι εκεί. Είτε καλοσχηματισμένα είτε όχι, για πρώτη φορά, ξεσκονίζεται και ανοίγει ένα κουτί που για πολύ καιρό έμεινε κλειστό και αυτό είναι το πιο σημαντικό.

To 1ο μέρος της σειράς The Club έκανε πρεμιέρα στο Netflix στις 5 Νοεμβρίου με 6 επεισόδια. Το 2ο μέρος, με 6 επεισόδια ακόμα θα προβληθεί στις 6 Ιανουαρίου.

Aκολουθήστε το Entertainment Weekly στα social media:
★ Facebook
★ Instagram
★ Twitter

instafeed