Ο σκηνοθέτης Γιάννης Μαργαρίτης, μιλάει στο EW λίγο πριν την παράσταση Εμφύλια Έπη στο Μέγαρο Μουσικής

Η αλαζονεία της εξουσίας και η προδοσία είναι οι συνδετικοί κρίκοι των τεσσάρων ενοτήτων από τις οποίες αποτελείται το έργο Εμφύλια Έπη Αυτά τα δύο μεγάλα θέματα αναδύονται μέσα από τα αφηγήματα τεσσάρων πρωταγωνιστών της ελληνικής ιστορίας: Ο αλαζών και νάρκισσος Αλκιβιάδης με φόντο τον Πελοποννησιακό Πόλεμο (5ος αι. π.Χ.), o πρίγκιπας Δημήτριος Παλαιολόγος, από τους πρωταγωνιστές του εμφυλίου των Παλαιολόγων στην Πελοπόννησο (15ος αιώνας), ο οπλαρχηγός Οδυσσέας Ανδρούτσος με φόντο τον εμφύλιο κατά την διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 και τέλος ο ηγέτης του ΚΚΕ Νίκος Ζαχαριάδης, πρωταγωνιστής του εμφυλίου της δεκαετίας του 1940, αποτελούν τα βασικά πρόσωπα.

Διαφορετική ιστορική αφετηρία, κοινό φόντο: ο εμφύλιος πόλεμος. “Η διάθεσή μας ήταν να ερευνήσουμε τις σκοτεινές πλευρές της ιστορίας μας”, μας δηλώνει ο σκηνοθέτης Γιάννης Μαργαρίτης λίγες μέρες πριν δούμε την παράσταση στην Αθήνα.

Τα «Εμφύλια έπη» του ΔΗΠΕΘΕ Καλαμάτας έκαναν πρεμιέρα στην Καλαμάτα τον Φεβρουάριο του 2019, ενώ τον Μάιο του 2019 ταξίδεψαν στη Νίκαια της Γαλλίας αποσπώντας θερμές κριτικές. Το Σάββατο 4 Δεκεμβρίου τα το έργο του Φαίδωνα Χατζηαντωνίου παρουσιάζεται Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και λίγες ημέρες πριν την παράσταση συναντάμε τον Γιάννη Μαργαρίτη που μας βάζει στην λογική ενός τόσο ιδιαίτερου έργου.

Τι σας ώθησε να σκηνοθετήσετε ένα έργο για τις εμφύλιες διαμάχες στην ιστορία των Ελλήνων;

Το έργο δημιουργήθηκε σε στενή συνεργασία με τον συγγραφέα Φαίδωνα Χατζηαντωνίου αλλά και τον συνθέτη Δημήτρη Οικονομάκη. Η διάθεση μας ήταν να ερευνήσουμε τις σκοτεινές πλευρές της ιστορίας μας. Ένας αδελφοκτόνος πόλεμος είναι ένα εξαιρετικά τραυματικό γεγονός στην συνείδηση του Έθνους. Αυτό που εγγράφεται στην μνήμη των επιγόνων με οδυνηρές συνέπειες. Δυστυχώς η ιστορία μας αποτυπώνει αδελφοκτόνες πληγές που δύσκολα επουλώνονται. Η ενασχόληση μέσα από το θέατρο με αυτές τις δύσκολες στιγμές της ιστορίας, η ώθηση στον αναστοχασμό, περιέχει την ελπίδα της κάθαρσης.

Ποιο είναι το νήμα που συνδέει τον Αλκιβιάδη με τον Ανδρούτσο, τον Δημήτρη Παλαιολόγο με τον Ζαχαριάδη; Τι κοινό είχαν όλοι τους πέρα από το γεγογός ότι υπήρξαν υπεύθυνοι για το ξέσπασμα κάποιου εμφύλιου πολέμου;

Η αλαζονεία και ο ναρκισσισμός που η εξουσία τους γέμιζε. Όλοι τους κατηγορήθηκαν για προδοσία που οδήγησε ή υποδαύλισε έναν εμφύλιο. Οι ηγετικές φυσιογνωμίες πολλές φορές αναπτύσουν μια αφροδισιακή σχέση με την εξουσία που οδηγεί σε παρεκτροπή και πολλές φορές στις οδυνηρές συνέπειες του εμφυλίου.  Σε καθαρά παραστασιακό επίπεδο η ερμηνεία της Χρυσάνθης Δούζη που ερμηνεύει με απίστευτο τρόπο την γυναίκα εκφραστή του συλλογικού υποσυνείδητου του Έθνους που μεταμορφώνεται μπροστά στα μάτια μας σε κάθε έναν από τους ήρωες, δημιουργεί την θεατρική αλυσίδα που κάθε κρίκος της είναι αναπόσπαστος και αναγκαίος.

Γιατί επιλέξατε από όλη την ελληνική ιστορία τους συγκεκριμένους ήρωες και τις συγκεκριμένες εμφύλιες διαμάχες; Ήταν οι πιο χαρακτηριστικές ή σας οδήγησε στην επιλογή κάτι άλλο;

Θεωρήσαμε ότι οι τέσσερεις ήρωες – αντιήρωες προσέφεραν το κατάλληλο ιστορικό υλικό για να μιλήσουμε με θεατρικό τρόπο για τα “απόνερα της ιστορίας μας”  Επίσης πέραν του Δημητρίου Παλαιολόγου οι άλλοι τρεις είναι ιδιαίτερα γνωστοί σε όλους, ακόμα και σε αυτούς που έχουν στοιχειώδεις γνώσεις της ιστορίας.

Μέσα στην ιστορία οι εμφύλιοι πόλεμοι υπήρξαν συχνοί; Πιστεύετε ότι υπήρξαν τροχοπέδη σε κάθε περίπτωση για την ανάπτυξη της Ελλάδας;

Ο Κάιν σκότωσε τον αδελφό του Άβελ. Αν δεν τον είχε σκοτώσει ποια θα ήταν η πορεία του κόσμου; Σίγουρα ο εμφύλιος πόλεμος αφήνει δύσκολα στην επούλωση τους τραύματα. Σύμφωνα με τον μύθο όμως και τα σημαινόμενα που αέναα παράγει, είμαστε παιδιά του αδελφοκτόνου Κάιν. Οι πληγές του κόσμου και της παγκόσμιας μυθοπλασίας εδράζουν σε αυτήν την πρώτη αδελφοκτονία. Στην φωτεινή, ηλιόλουστη Ελλάδα γεννήθηκαν οι σκοτεινές και ζοφερές πολλές φορές, τραγωδίες. Σε αυτόν το τόπο που τον λούζει το λαμπρότερο φως, κάθε τόσο ο αδελφός σκοτώνει τον αδελφό, είτε κυριολεκτικά, είτε μεταφορικά. Σίγουρα η ανάπτυξη έρχεται μέσα από την ομόνοια και την συνεννόηση.

Σε κάθε εμφύλιο παίζει κεντρικό ρόλο ο φανατισμός των αντίπαλων παρατάξεων. Πως φτάνει κανείς να συγκρούεται  με τους ίδιους τους συμπατριώτες του;

Μα αν δεν υπήρχε ο φανατισμός δεν θα υπήρχε και η σύγκρουση. Ο φανατισμός γεννάει τον παραλογισμό και την βία και στην συνέχεια ο παραλογισμός και η βία οδηγεί σε μεγαλύτερο φανατισμό.  Η γέννηση της εθνικής τρέλας έχει πλέον συντελεστεί. Ο συμπατριώτης είναι ο μεγαλύτερος εχθρός. Η προδοσία, η συμμαχία με τους πραγματικούς εχθρούς προκειμένου να νικήσω τον συμπατριώτη και να  τον εκδικηθώ είναι προ των Πυλών. Πραγματική τραγωδία. Θρήνος και οδυρμός και μετά απέραντη σιωπή μπροστά στα θύματα όλων των παρατάξεων μέχρι ο χρόνος να επιφέρει σχετική αμνησία και μια υποδόρια διάθεση για εκδίκηση. Εκεί έρχεται ο λαοπλάνος αλαζόνας  και νάρκισσος με ηγετικά προσόντα που παρασύρει και αρχίζει ο επόμενος κύκλος της εμφύλιας τραγωδίας, μικρότερης ή μεγαλύτερης.

 Τι θα θέλατε να προσφέρετε στο κοινό; Πέρα από την ιστορική περιγραφή υπάρχει και το έναυσμα ώστε να σκεφτεί με διαφορετικό τρόπο την ιστορία μας;

Σε καμία περίπτωση δεν θέλουμε να κάνουμε διδακτικό θέατρο. Ότι χειρότερο. Έναυσμα για στοχασμό δίνουμε σε όσους έχουν την διάθεση να μας ακολουθήσουν μέσα από μια παράσταση πολιτική και τελετουργική ταυτόχρονα. Η παράσταση μας κινείται ελεύθερα μέσα στον χρόνο. Από τον Ζαχαριάδη στον Αλκιβιάδη που όμως οραματίζεται στο μέλλον τους Παλαιολόγο, Ανδρούτσο, Ζαχαριάδη. Η παράσταση  προβάλει την τελετουργικότητα της ιστορίας μέσα από την σχετική επανάληψη μοτίβων της “πτώσης”. Όλοι οι ήρωες βιώνουν την πτώση. Κανείς δεν θα αναστηθεί. Θα τους θυμόμαστε για την ατελείωτη μοναξιά τους αλλά και για την ερήμωση που έφεραν στον τόπο.

Μπορεί ο θεατής να βρεί αναφορές ανάμεσα στη παράσταση και στο σημερινό πολιτικόκοινωνικό γίγνεσθαι; Η σκηνοθεσία σας του προσφέρει τη δυνατότητα να δει με διαφορετική ματιά το σήμερα;

Νομίζω πως ναι. Τουλάχιστον το ελπίζω. Το κείμενο δίνει το έναυσμα για παραλληλισμούς, χρησιμοποιώντας στερεότυπες φράσεις που οδηγούν τον θεατή σε σκέψεις για την σχέση των γεγονότων και των καταστάσεων.  Αλλά πολλές φορές και για ίδια χαρακτηριστικά με άλλους πρωταγωνιστές, της σύγχρονης μας ιστορίας.  Μπορεί να μην βιώνουμε, και ευτυχώς, έναν αιματηρό εμφύλιο πόλεμο, βλέπουμε όμως δυστυχώς την κοινωνία να διχάζεται για ζητήματα που θα έπρεπε να θεωρούνται λυμένα.

__________

Ερμηνεύει η Χρυσάνθη Δούζη, τη μουσική έγραψε ο Δημήτρης Οικονομάκης, τα σκηνικά και τα κοστούμια επιμελήθηκε η Ελένη Μανωλοπούλου, ενώ τα βίντεο της παράστασης υπογράφουν η Χρυσούλα Κοροβέση και ο Μάριος Γαμπιεράκης. Τη Χρυσάνθη Δούζη πλαισιώνει επί σκηνής ο μουσικός Δημήτρης Μπακέας.

Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση:

Τα Εμφύλια Έπη στο Μέγαρο Μουσικής για 1 μόνο παράσταση

Aκολουθήστε το Entertainment Weekly στα social media:
★ Facebook
★ Instagram
★ Twitter