Ο Ρινόκερος, ο Μπερανζέ και ο Ευγένιος Ιονέσκο που γεννήθηκε σαν σήμερα

“Η λογική είναι η τρέλα των δυνατών!”
Σαν σήμερα 26 Νοεμβρίου, το 1909, γεννήθηκε το θέατρο του παραλόγου και, πιο συγκεκριμένα, ο δημιουργός του.

Ο θεατρικός συγγραφέας Ευγένιος Ιονέσκο είδε το πρώτο φως στη Σλάτινα της Ρουμανίας, από Ρουμάνο πατέρα και Γαλλίδα μητέρα, ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του το έζησε στη Γαλλία. Πολέμησε τον κομμουνισμό όσο κανένας άλλος διανοούμενος της Δύσης, στήριξε με κάθε τρόπο τους αντιφρονούντες και, στα δοκίμιά του, εναντιώθηκε σε κάθε ολοκληρωτισμό.

Στο θέατρο, εμφανίστηκε σχετικά αργά, με πρώτο του έργο το θεατρικό μονόπρακτο “Η
φαλακρή τραγουδίστρια” (“The bald soprano”, που το έγραψε το 1948 και το παρουσίασε δύο
χρόνια μετά. Μαζί με “Το μάθημα” (1951) και τις “Καρέκλες” (1952) που ακολούθησαν, ο
Ιονέσκο εξέφρασε, με κωμικό και σουρεαλιστικό τρόπο, την αδυναμία επικοινωνίας και το
αίσθημα αποξένωσης των ανθρώπων της αστικής τάξης, παρουσιάζοντάς την σαν έναν
αποκτηνωμένο κόσμο με μηχανικούς, σαν μαριονέτες, χαρακτήρες.

“Τα πάντα είναι κωμικά, τίποτα δεν είναι τραγικό, όλα είναι πραγματικά και μη, δυνατά και αδύνατα, σοβαρά και γελοία.”, έλεγε, υποστηρίζοντας ότι “λογική είναι η τρέλα των δυνατών”. Εμείς, ωστόσο, θα σταθούμε στον -πιο επίκαιρο από ποτέ- σχολιασμό του για τη “Φαλακρή τραγουδίστρια”: “O αυτοματισμός της γλώσσας, η συμπεριφορά των ανθρώπων, το να μιλάμε και να μη λέμε τίποτα, να μιλάμε γιατί δεν έχουμε τίποτα να πούμε προσωπικό, μου αποκάλυψε την έλλειψη εσωτερικής ζωής, το μηχανισμό του καθημερινού, τον άνθρωπο που
πλέει μέσα στο κοινωνικό του περιβάλλον, το ότι δεν ξεχωρίζουμε πια τίποτα.”

Όσο για τον Μπερανζέ, τη σχεδόν αυτοβιογραφική, κωμική και φαινομενικά αφελή φιγούρα
που πρωταγωνίστησε πρώτη φορά στο “Δολοφόνο χωρίς αμοιβή”, τον χρησιμοποίησε στο
“Ρινόκερο” για να μας φέρει μπροστά σε άλλη μία πικρή, δυστυχώς τόσο σύγχρονη μέχρι
σήμερα αλήθεια: το βόλεμα του ανθρώπου στον κομφορμισμό, που προσβάλλεται από τον ιό
της “ρινοκερίτιδας” και “το ένστικτο της αγέλης”, τον μεταμορφώνει σε άβουλο, αλλά τόσο
καταστροφικό πλάσμα, εκμηδενίζοντας όποιο όνειρο κι όποιον πολιτισμό.