Κωστής Παλαμάς: “Τό μεγαλείο δέν μετριέται μέ τό στρέμμα/άλλά μέ τής καρδιάς τό πύρωμα καί μέ τό αίμα.”

“Ελπίζω, τώρα που έχετε μια αξιοπρεπή θέση, ότι θα παύσετε… να γράφετε.”

Αυτό λέγεται ότι είχε πει ο τότε πρύτανης Αλκιβιάδης Κρασσάς στον Κωστή Παλαμά, όταν εκείνος ανέλαβε γραμματέας του Πανεπιστημίου Αθηνών, παρότι όλες οι εφημερίδες της εποχής είχαν επαινέσει την απόφαση του υπουργού Παιδείας, Ανδρέα Παναγιωτόπουλου, να τιμήσει με αυτόν το διορισμό το έργο του ποιητή.

Ο Παλαμάς, όμως, είχε φανατικούς πολέμιους, καθότι ένθερμος υποστηρικτής της δημοτικής, ενω πρωτοστάτησε τόσο στα “Ευαγγελικά” (τις ταραχές και τις αιματηρές συγκρούσεις που ακολούθησαν μετά τη μετάφραση, από τον Αλέξανδρο Πάλλη, το 1901, του “Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον”, αναγκάζοντας την κυβέρνηση Θεοτόκη να παραιτηθεί), όσο και στα “Ορεστειακά” (το ανέβασμα της “Ορέστειας” το 1903, σε δημοτική μετάφραση του Γ. Σωτηριάδη, από το Βασιλικό Θέατρο, με τη Μαρίκα Κοτοπούλη να απαγγέλει το ποίημα “Το χαίρε της τραγωδίας”, που είχε γράψει ειδικά ο Παλαμάς), με όλους τους δημοτικιστές να θεωρούνται “άθεοι”, “προδότες” και… “αριστεροί”! Κι ασφαλώς, δεν είναι τυχαίο ότι, λίγα χρόνια μετά, το 1909, ο Ελευθέριος Βενιζέλος ζητά και γνωρίζει -ένα βράδυ, στο σπίτι του Καλομοίρη- το δημιουργό των μεγάλων συνθέσεων καθώς, μετά την “Ασάλευτη ζωή”, “Οι καημοί της λιμνοθάλασσας” Πολιτεία και Μοναξιά”, “Οι Βωμοί” κ.ά., έχει ήδη γράψει το “Δωδεκάλογο του γύφτου” (1907) •αυτό το τεράστιο, επικό έργο του! Η κορύφωση έρχεται δε το 1910, με τη “Φλογέρα του βασιλιά”, που αν και δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως “ιστορικό ποίημα”, “πατά” γερά στην Ιστορία τεσσάρων χιλιάδων χρόνων και αναμφισβήτητα αποτελεί ίσως τη σημαντικότερη προσπάθεια απόδοσης όλων των στοιχείων του Ελληνισμού.

Έτσι κι αλλιώς, στην ποίηση του Παλαμά (ο οποίος έγραψε, επίσης, τη θεατρική “Τρισεύγενη”, πλήθις κριτικών δοκιμίων και μια σειρά διηγημάτων, με καλύτερο το “Θάνατο του παλληκαριού”) κυριαρχεί η Ελλάδα ως ιδανικό και αντικείμενο αγάπης, η πορεία του ελληνικού έθνους μέσα στους αιώνες, η προσπάθεια δημιουργικής αφομοίωσης του αρχαιοελληνικού πνεύματος και της λαϊκής παράδοσης και το πνεύμα της οικουμενικότητας του ελληνικού πολιτισμού.

Σε κάθε περίπτωση, η συνεισφορά του Παλαμά στα ελληνικά γράμματα υπήρξε τεράστια! Ανανέωσε σημαντικά την ποιητική μορφή, αξιοποιώντας στο έπακρο τις δυνατότητες της λογοτεχνικής μας παράδοσης, από τον Όμηρο και τον Ρωμανό τον Μελωδό, ως τον Κάλβο (τον οποίο και καθιέρωσε) και το δημοτικό μας τραγούδι, ενώ έκανε παράλληλα ένα τεράστιο “άνοιγμα” προς τις λογοτεχνίες της Ευρώπης, μπολιάζοντας την ποίησή του με τα σύγχρονα ρεύματα του Παρνασσισμού, του Συμβολισμού και του Ρεαλισμού.

Με αγνό, πανανθρώπινο ιδεαλισμό και πηγαία λυρική πνοή, ο Κωστής Παλαμάς δημιούργησε μια ολόκληρη εποχή, έγινε Πρόεδρος την Ακαδημίας Αθηνών (1930) και υπήρξε υποψήφιος για το Νόμπελ Λογοτεχνίας (1934), καθώς η φήμη του είχε προ πολλού περάσει τα ελληνικά σύνορα.
Πέθανε σαν σήμερα 27 Φεβρουαρίου, το 1943, και την επόμενη μέρα, όλη η γερμανοκρατούμενη Αθήνα αποχαιρέτησε, στο Α΄ Νεκροταφείο, το “δεύτερο” εθνικό μας ποιητή, μετατρέποντας την κηδεία του σε πραγματικό συλλαλητήριο εναντίον της Κατοχής. “Ηχήστε οι σάλπιγγες! Σε αυτό το φέρετρο, ακουμπά η Ελλάδα” απήγγειλε, πάνω από το νεκρό, ο Άγγελος Σικελιανός…

Ακολουθήστε το Entertainment Weekly στα social media:
★ Facebook ★ Instagram ★ Twitter ★ Spotify