Η γενοκτονία των Ελλήνων της Μικράς Ασίας: 3 επετειακά βιβλία που αξίζει να διαβάσετε

Ορισμένη από την Ελληνική Βουλή ως “Ημέρα Εθνικής Μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας από το Τουρκικό Κράτος”, είναι η 14η Σεπτεμβρίου, που κορυφώθηκε με την καταστροφή της Σμύρνης και τον αφανισμό εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων και Αρμενίων κατοίκων, το 1922.

Την τιμούμε με τρεις νέες εκδόσεις-καταθέσεις ψυχής και ιστορίας. 

“Ας σο είδα έκ’ σα κ’ έζησα”
του Βασίλη Γ. Χατζηθεοδωρίδη
Εκδόσεις Infoγνώμων

“Παρά τη βεβαιότητα πως ούτε η παρουσία μας στη ζωή ούτε και η εγκατάλειψή της αποτελούν επιλογή μας, σε κάποια φάση της άρχισα να πιστεύω πως πρέπει να την αποδέχομαι, να την ορίζω όσο και όπως μπορώ, να τη μοιράζομαι με τους ανθρώπους και τη φύση και να την αγαπώ, όπως όλο τον κόσμο. Κάποιες, μάλιστα, από τις στιγμές και τις σκηνές της, καρφώνονταν και παρέμεναν φωτεινές στη μνήμη μου και, πολύ συχνά, επέμεναν να πάρουν τη μορφή γραφής. Και καθώς, με το πέρασμα του χρόνου, ένιωθα τον εαυτό μου σαν μια σταγόνα βροχής, σαν έναν κόκκο άμμου ανάμεσα στο κάτι και στο τίποτα, θέλησα να αφήσω με τη γραφή ένα ίχνος ελάχιστης αντίστασης της ύπαρξής μου, απέναντι στον αδηφάγο χρόνο. Στο βιβλίο αυτό, προτιμήθηκε η γραφή στη γλώσσα των προγόνων μας. Την έφεραν στην Ελλάδα, πριν από εκατό ακριβώς χρόνια, από τον Πόντο, με το γνωστό, τραγικό τρόπο, και τη μετάγγισαν σ’ εμάς τα παιδιά της πρώτης γενιάς. Είναι ελάχιστο δείγμα ευλάβειας, τιμής και σεβασμού προς τη γλωσσική παράδοση ενός τμήματος του ελληνισμού, που, μετά από ζωή περίπου τριών χιλιάδων ετών στον Εύξεινο Πόντο, ξεριζώθηκε από τη γενοκτόνα βαρβαρότητα των Νεότουρκων του Μουσταφά Κεμάλ.”

“Η τριακονταετής γενοκτονία”
των Benny Morris-Dror Ze’evi
Εκδόσεις Πατάκη

Αποκαλυπτικό και βασισμένο σε εκτεταμένη έρευνα, το βιβλίο αυτό επαναπροσδιορίζει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε ένα από τα πιο αποτρόπαια γεγονότα της σύγχρονης ιστορίας.

“Από το 1894 έως το 1924, τρία κύματα βίας σάρωσαν την Ανατολία, με στόχο τις περιοχές όπου διέμεναν χριστιανικές μειονότητες, οι οποίες αποτελούσαν ως τότε το 20% του πληθυσμού. Το 1924, οι Αρμένιοι, οι Ασσύριοι και οι Έλληνες είχαν μειωθεί στο 2% και, οι περισσότεροι ιστορικοί, έχουν πραγματευτεί αυτά τα τρία κύματα βίας ως ξεχωριστά και μεμονωμένα γεγονότα, ενώ οι διαδοχικές τουρκικές κυβερνήσεις τα παρουσιάζουν ως μια αλληλουχία ατυχών συμβάντων. Η “Τριακονταετής γενοκτονία”, όμως, είναι το πρώτο έργο που δείχνει ότι, στην πραγματικότητα, αυτά τα τρία κύματα ήταν μια ενιαία, συνεχής και συνειδητή προσπάθεια να εξοντωθεί ο χριστιανικός πληθυσμός της Ανατολίας.

Αυτή η περίοδος, η πιο βίαιη στην πρόσφατη ιστορία της περιοχής, άρχισε στη διάρκεια της εξουσίας του Οθωμανού σουλτάνου Αμπντούλ Χαμίτ Β΄, συνεχίστηκε υπό τους Νεοτούρκους και τελείωσε τα πρώτα χρόνια της διακυβέρνησης του Κεμάλ Ατατούρκ. Παρά δε τη δραματική αλλαγή, από την ισλαμική απολυταρχία του σουλτάνου στον κοσμικό ρεπουμπλικανισμό, οι πολιτικές εξόντωσης που εφαρμόστηκαν στη χώρα ήταν αξιοσημείωτα σταθερές και συστηματικές, με προσχεδιασμένους μαζικούς φόνους, εκτοπίσεις, εξαναγκαστικό προσηλυτισμό, μαζικούς βιασμούς και απάνθρωπες απαγωγές γυναικών και παιδιών. Και το πιο σταθερό στοιχείο ήταν το κάλεσμα σε “ιερό πόλεμο”.”

“Το Πέρα των Ελλήνων”
της Ιούς Τσοκώνα
Εκδόσεις Μεταίχμιο

Μέσα από μία βιωματική αφήγηση, ένα σύντομο οδοιπορικό, εκ των έσω, στην ιστορία της πιο φημισμένης αστικής περιοχής της Πόλης, στο πολυπολιτισμικό Πέρα, το οποίο όμως στιγματίστηκε καθοριστικά από την ελληνορθόδοξη κοινότητα.

“Όσο κοινότοπο κι αν ακούγεται, δεν μπορώ να αποφύγω τον πειρασμό και να μην πω το αυτονόητο: Είναι πανέμορφη η Πόλη, είναι πανέμορφο το Πέρα. Βαρύ και ασήκωτο το φορτίο που κουβαλούν. Κάθε γωνιά τους έχει και μια ιστορία, κάθε στενό τους έχει το δικό του μυστικό. Εδώ και αιώνες γράφτηκαν, γράφονται και θα γράφονται διθύραμβοι για το κάλλος της Πόλης, για την αρχοντιά και τη μεγαλοπρέπειά της, για την ιστορία της… Τι μπορεί να προσθέσει κανείς, όταν άνθρωποι όλων των εθνικοτήτων και όλων των τεχνών ζωγράφισαν, τραγούδησαν και έγραψαν για κάθε σπιθαμή της, βάζοντας καθένας το δικό του λιθαράκι στο μωσαϊκό που τη συνιστά; Αν πρέπει, όμως, να συμπυκνώσουμε όλα αυτά και θελήσουμε να δώσουμε ένα στίγμα της που να τα συγκεντρώνει όλα, θα καταλήξουμε στο Πέρα.

Χωρίς να θέλω να μειώσω την ομορφιά και την αξία καμίας άλλης περιοχής, θεωρώ πως στο Περιγράφονται τα σχολεία, τα προξενεία και τα μέγαρα, ο κινηματογράφος, το θέατρο και ο Τύπος, αλλά και οι άνθρωποι, αστοί, διανοούμενοι ή γραφικοί, που έδωσαν πνοή και χρώμα στην περιοχή. 

Aκολουθήστε το Entertainment Weekly στα social media:
★ Facebook
★ Instagram
★ Twitter