2022 -Έτος Ιάκωβου Καμπανέλλη

Δύσκολα μπορεί κάποιος να φανταστεί ότι η εμπλοκή του Ιάκωβου Καμπανέλλη με το θέατρο προέκυψε… τυχαία!
Μια μέρα είχε ραντεβού με μια κοπέλα, έξω από το θέατρο Μουσούρη, στο οποίο παιζόταν μια παράσταση του Κουν, με τη Λαμπέτη. Η κοπέλα δεν εμφανίστηκε ποτέ, τον έστησε, κι επειδή ήταν Δεκέμβρης κι είχε παγώσει, ήθελε να μπει κάπου να ζεσταθεί. Μπήκε, λοιπόν, μέσα στο Μουσούρη. ‘Ηταν 23-24 χρόνων. Παρακολούθησε την παράσταση κι έμεινε άναυδος. Τα “Καπνοτόπια” ήταν το έργο. Συγκλονίστηκε! Και τι τον συγκλόνισε περισσότερο, γιατί δεν είχε ξαναδεί ποτέ του θέατρο; Το “πώς εγώ, που γύρισα από ένα εφιαλτικό σκηνικό, όπου κάθε μέρα ήμουνα μελλοθάνατος κι έβλεπα γύρω μου νεκρούς, μπόρεσα να συγκλονιστώ από ένα ψέμα, που είναι το θέατρο!”. Αυτό! Δεν μπορούσε να πιστέψει πώς έγινε αυτό το θαύμα. Κι αποφάσισε, από εκείνη τη βραδιά, ότι ήθελε να ασχοληθεί με το θέατρο.
Αυτά καταγράφει, μεταξύ πολλών άλλων, η μοναχοκόρη του Κατερίνα στον επίσημο ιστότοπο www.kambanellis.gr, για τον “πατριάρχη” του νεοελληνικού θεάτρου, που έφυγε σαν σήμερα 29 Μαρτίου, το 2011.
Ο άνθρωπος που οδήγησε το νεοελληνικό θέατρο στον κοινωνικό ρεαλισμό, και στον οποίο είναι αφιερωμένη η έκθεση που ξεκινά στις 30/3, στην Πινακοθήκη Γκίκα, στο Μουσείο Μπενάκη, στο πλαίσιο του “Έτους Καμπανέλλη”, είχε από μικρός διακριθεί για την κλίση του στη λογοτεχνία αλλά, για βιοποριστικούς λόγους, δεν κατάφερε να πάρει απολυτήριο Γυμνασίου. Κι έπειτα ήρθαν οι Γερμανοί! Και, μετά από πολλές περιπέτειες, ο Ιάκωβος Καμπανέλλης βρέθηκε, από το 1943 ως το 1945, στο στρατόπεδο Μαουτχάουζεν, μέχρι που απελευθερώθηκε -ως ένας από τους ελάχιστους επιζήσαντες- από τον αμερικανικό στρατό.
Όλα όσα τραγικα έζησε, τα κατέγραψε αργότερα στο ομώνυμο βιβλίο (“Μαουτχάουζεν”, 1961, εκδόσεις Θεμέλιο, 1995, εκδόσεις Κέδρος), η απήχηση του οποίου τον παρακίνησε να γράψει 4 αθάνατα τραγούδια, που μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης. Στίχους του μελοποίησαν, επίσης, ο Μάνος Χατζιδάκης, ο Σταύρος Ξαρχάκος, ο Νίκος Μαμαγκάκης και ο Γιάννης Σπανός, ενώ πολύ σημαντική υπήρξε η συμβολή του και στο νεοελληνικό κινηματογράφο: “Στέλλα”, “Ο Δράκος”, “Η αρπαγή της Περσεφόνης”, “Το ποτάμι”, “Το αμαξάκι”, “Κορίτσια στον ήλιο”, “Το κανόνι και τ’ αηδόνι”, “Η Χιονάτη και τα εφτά γεροντοπαλίκαρα”.
Ωστόσο, ο Ιάκωβος Καμπανέλλης καθιερώθηκε ως αναμορφωτής της νεοελληνικής δραματουργίας με τη θεατρική “Αυλή των θαυμάτων” •από τα πιο πολυπαιγμένα έργα του, μαζί με το “Παραμύθι χωρίς όνομα”. Ακολουθούν “Η γειτονιά των αγγέλων”, “Αποικία των τιμωρημένων” και -εν μέσω δικτατορίας- “Το μεγάλο μας τσίρκο”, “Το κουκί και το ρεβύθι” και “Ο εχθρός λαός”, που τον ανήγαγαν σε σύμβολο αντίστασης κάθε μορφής φασισμού!
Σύμφωνα με τον Κώστα Γεωργουσόπουλο “κυρίαρχος τύπος των έργων του Καμπανέλλη, ένας Έλληνας διαχρονικά επεξεργασμένος ρομαντικός, ρεαλιστής, φιλότιμος, ονειροπόλος, μικροαπατεώνας, μίζερος και γενναιόδωρος, προδομένος και θύτης, συναισθηματικός και χυδαίος. Το θέατρο του Καμπανέλλη ανατέμνει την κοινωνική ζωή των Ελλήνων, με εργαλείο τη διαλεκτική και την κατανόηση.”
Για την όλη προσφορά του ως συγγραφέα αλλά και ως ευαισθητοποιημένου πολίτη, τιμήθηκε με πολλές διακρίσεις και αναγορεύθηκε επίτιμος δημότης πολλών πόλεων. Το 1999, εξελέγη παμψηφεί και αναγορεύθηκε Ακαδημαϊκός, εγκαινιάζοντας την έδρα του Θεάτρου στην Ακαδημία Αθηνών, διαδέχθηκε τον Αντώνη Σαμαράκη στη θέση του προέδρου της Βουλής των Εφήβων και, το 2000, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας του απένειμε το παράσημο του Ανώτερου Ταξιάρχη του τάγματος του Φοίνικα. Όπως είπε δε η σημερινή Πρόεδρος της Δημοκρατίας, εγκαινιάζοντας τις εκδηλώσεις για το “Έτος Καμπανέλλη”, “σήμερα, εκατό χρόνια από τη γέννησή του, αυτός ο κατ’ εξοχήν ηθικός συγγραφέας παραμένει αόρατα παρών στο θίασο των ορατών”.

Ακολουθήστε το Entertainment Weekly στα social media:
★ Facebook ★ Instagram ★ Twitter ★ Spotify